Afbeelding: wooncoöperatie de Nieuwe Meent in Amsterdam. De render gemaakt door architectenbureau Time to Access in samenwerking met Roel van der Zeeuw Architects.
door: Josta van Bockxmeer
Om nú iets aan de woningnood te doen, bouwen door heel Nederland groepen burgers hun eigen betaalbare huizen. Maar zij lopen tegen dezelfde problemen aan als professionele ontwikkelaars. Dat legt haarfijn bloot waar de fouten in ons woonsysteem zitten.
Het woonbeleid is stuk. Deze doe-het-zelvers laten zien hoe het beter kan.
Wat moet er gebeuren om de woningnood op te lossen? Hoe langer ik erover schrijf, hoe moeilijker ik het vind deze vraag te beantwoorden. Want de woningnood is een complex probleem, waar niet een-twee-drie een oplossing voor is. Terwijl dat eigenlijk wél nodig is.
Ga maar na: Nederland telt naar schatting 100.000 dakloze mensen. Bijna 350.000 mensen tussen de 25 en de 40 jaar wonen nog bij hun ouders; een toename van 25 procent sinds 2014. En elk jaar zijn er duizenden mensen die na een echtscheiding moeite hebben een nieuwe woning te vinden, of die noodgedwongen ver van hun kinderen moeten gaan wonen.
Ook de huizen die er wél zijn, passen lang niet altijd bij de behoeften van woningzoekenden. Van de ongeveer acht miljoen huizen die Nederland telt, zijn er zo’n vijf miljoen eengezinswoningen. En dat terwijl twee derde van de huishoudens helemaal geen gezin is, maar slechts uit een of twee personen bestaat. De verwachting is zelfs dat in 2050 de helft van alle huishoudens alleenstaand is.
Vooral ouderen wonen vaak groot, omdat ze alleen of met zijn tweeën zijn achtergebleven in het huis waar ze vroeger met hun kinderen woonden. Honderdduizenden 55-plussers zouden graag verhuizen. Het onderhoud wordt ze te veel, ze hebben zorg nodig of behoefte aan contact met gelijkgestemden. Maar geschikte appartementen zijn moeilijk te vinden. En hun grote huis splitsen of een kamer verhuren is door de strenge regelgeving bijna niet mogelijk.
Deze problemen hebben deels te maken met de veranderde samenstelling van de bevolking – meer alleenstaanden, minder stellen en gezinnen. Maar ze zijn ook het gevolg van beleid. De afgelopen decennia heeft de overheid mensen aangemoedigd een eigen huis te kopen, wat de prijzen heeft opgedreven. Het kabinet bezuinigde op woningcorporaties, terwijl het bij beleggers de teugels juist liet vieren. Daardoor stegen de huren flink: de afgelopen dertig jaar gingen ze met 141 procent omhoog.
Niet gek dus dat er door heel Nederland groepen burgers zijn die zelf woningen bouwen en beheren. Ze willen – en kunnen – niet wachten tot de overheid met een oplossing komt. En dus gaan ze zelf aan de slag.
Zo zijn er honderden wooncoöperaties; verenigingen van mensen die gezamenlijk eigenaar zijn van hun eigen betaalbare huurwoningen. Het kan gaan om nieuwe huizen, die ze samen laten bouwen, maar ook om bestaande woningen die ze hebben overgenomen of in beheer hebben gekregen. Een wooncoöperatie is niet te verwarren met een woningcorporatie, die ook betaalbare woningen verhuurt maar waar de bewoners veel minder zeggenschap hebben. En anders dan bij zelfbouwprojecten met koophuizen, zijn de woningen betaalbaar voor mensen met een laag of middeninkomen – en blijven ze dat ook.
Het hele artikel lezen? Op de website van de correspondent staat het artikel van 26 oktober 2023: Artikel Correspondent
